TYPE

Κτίριο

SECTORS OF ACTIVITY

Electricity production, transmission, and distribution

OPERATING PERIOD

1927-1972

CONDITION OF MONUMENT

Ερείπιο

CONDITIONE OF EQUIPMENT

Δεν διασώζεται

CONTRIBUTOR

Στυλιανός Παντελής

CONTRIBUTION

Μαριλένα Βακαλοπούλου, Βαγγέλης Χαρίτος

REGIONAL UNIT

AREA

Ταμπάκικα

CITY

Χίος

COORDINATES

38.3763972, 26.1361796

INFORMATION PROVIDER

ΒιΔΑ/VIdA

INFO

Ήδη από το 1914 ξεκίνησε προσπάθεια για τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης. Ο ηλεκτρολόγος Αργυρόπουλος υπολόγισε ότι το κόστος θα ανερχόταν στις 300.000 δρχ. Όμως τα οικονομικά προβλήματα του δήμου, η ανάγκη περίθαλψης των Μικρασιατών προσφύγων του πρώτου διωγμού και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν άφηναν περιθώρια για να προχωρήσει. Δεύτερη απόπειρα έγινε το 1919, όταν προκηρύχθηκε διαγωνισμός για τον προνομιακό ηλεκτροφωτισμό της πόλης και τον μελλοντικό ηλεκτροφωτισμό των προαστείων (Κάμπου και Λιβαδίων), την κίνηση βιομηχανιών και την άδεια στον ανάδοχο για την κατασκευή τροχιοδρόμου (τραμ) μήκους είκοσι χιλιομέτρων , από την πόλη προς Βροντάδο και από την πόλη προς Θυμιανά. Το ίδιο έτος, ο μηχανικός Δημ. Ροδοκανάκης έφτασε στο νησί, ως αντιπρόσωπος Ελλήνων κεφαλαιούχων, για την μελέτη του ηλεκτρισμού, με χρήση ως καυσίμου του λιγνίτη Χίου. Καθώς η πρώτη μελέτη για τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης εκπονείται το 1919, την επόμενη χρονιά το σχέδιο συμβάσεως του δήμου Χίου εγκρίνεται από το υπουργείο συγκοινωνίας. Όμως η Μικρασιατική Καταστροφή θα έχει ως αποτέλεσμα την ακύρωση της εκτέλεσης του έργου. Το Νοέμβριο του 1922 κατατίθεται πρόταση στο δημοτικό συμβούλιο Χίου από δύο επιχειρηματίες (Γ, Θαλασσινό και Γ. Γιαγκόπουλο) να αναλάμβουν να υλοποιήσουν το σχέδιο εξηλεκτρισμού, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το Μάιο του 1923 αναγγέλεται στον τοπικό τύπο η κατακύρωση του ηλεκτροφωτισμού "εις εταιρείαν παρέχουσα εχέγγειαν της αρτιωτέρας καλλιτέρας και σοβαροτέρας εργασίας", ενώ δίνονται πληροφορίες για τα μηχανήματα δυνάμεως χιλίων ίππων που αγοράστηκαν για τη Σμύρνη και βρίσκονται στα χέρια των αναλαβόντων την επιχείρηση, ενώ μπορούν να ηλεκτροδοτήσουν όλη την πόλη, να αρδεύσουν όλα τα περιβόλια και να κινήσουν όλα τα μηχανήματα των εργοστασίων, ακόμα και δεκάδα τραμ, χωρίς να πραγματοποιηθεί τελικά. Τον επόμενο χρόνο ο δήμος Χίου εκπονεί νέα μελέτη, η οποία εγκρίθηκε από τα υπουργεία Εσωτερικών και Συγκοινωνίας τον Ιούνιο του 1925. Το Δεκέμβριο του ιδίου έτους η ηλεκτροδότηση της πόλης ανατέθηκε στον Κωνσταντίνο Μάσχα, ο οποίος ίδρυσε την "Ανώνυμο Ηλεκτρική Εταιρεία Χίου" και στην οποία εκχώρησε την άδεια. Το Φεβρουάριο του 1926 έγινε η μεταφορά των υλικών και των μηχανημάτων από την προκυμαία Χίου στην περιοχή των Ταμπάκικων, όπου θα χτιζόταν το εργοστάσιο. Η μεταφορά έγινε με βοϊδάμαξες, συναντώντας πολλά προβλήματα λόγω του βάρους και της έλλειψης μέσων μεταφοράς. Τον ίδιο μήνα υπογράφηκε μεταξύ του δημάρχου (Στυλ. Κανέλλου) και του αναδόχου, μέσω του αντιπροσώπου του Σταμ. Λεριώτη, συμβόλαιο με τους όρους του ηλεκτροφωτισμού. Το Μάιο ξεκίνησε η καταμέτρηση οδών κι αποστάσεων, για την εγκατάσταση συρμάτων, στύλων κλπ. Επίσης έπειτα από αίτηση του αναδόχου, παραχωρήθηκε δωρεάν οικόπεδο στα Βυρσοδεψεία για την ανέγερση του εργοστασίου. Το 1927 το έργο ολοκληρώθηκε και η Χίος πέρασε στην εποχή του ηλεκτροφωτισμού. Δυο πετρελαιομηχανές Diesel 214 HP και μιας εφεδρικής 150 HP της εταιρείας Crossley εγκαταστάθηκαν στο εργοστάσιο. Το Σεπτέμβριο του 1929 χορηγήθηκε με Προεδρικό Διάταγμα από το Υπουργείο Συγκοινωνίας, απλή άδεια ηλεκτρικής εγκατάστασης παραγωγής και διανομής ρεύματος σε μια περιοχή ακτίνας δυο χιλιομέτρων από την περιοχή "Στρατήδενα" στον Κάμπο Χίου. στην Α.Η.Ε.Χ.  Τον Ιούνιο της επόμενης χρονιάς, φαίνεται ότι το έργο της επέκτασης του δικτύου προς τον Κάμπο είχε ξεκινήσει, αφού στάλθηκε από το αρμόδιο υπουργείο ο Χιακής καταγωγής μηχανικός Πέτρος Μπαχάς για να επιθεωρήσει την πορεία των εργασιών. Το 1937 η εταιρεία ανακοίνωσε στον τοπικό τύπο ότι αγόρασε νέα μηχανή 400 ίππων και ότι είναι σε θέση να ηλεκτροδοτήσει κι άλλες συνοικίες της πόλης (Κοφινά, Ευρετή, προσφυγικών συνοικισμών Αλιέων (σημ. Καστέλλου) και Νοσοκομείου, του Κάμπου και συνοικισμό Βαρβασιου), τα Θυμιανά και το Βροντάδο, όμως η άρνηση της Δημοτικής αρχής ματαιώνει τη διάθεση της Εταιρείας. Οι επεκτάσεις του δικτύου πραγματοποιήθηκαν μεταπολεμικά. Τα Θυμιανά ηλεκτροδοτήθηκαν το Σεπτέμβρη του 1957. Το ίδιο διάστημα ηλεκτροδοτήθηκαν το Νεοχώρι και η Καλλιμασιά προς νότο, αφού προηγήθηκε το υπόλοιπο του Κάμπου, οι δυτικές συνοικίες της πόλης και το χωριό Καρυές. Στη τελετή των εγκαινίων του ηλεκτροφωτισμού των Θυμιανών, ο Βουλευτής Χίου Λεωνίδας Μπουρνιάς ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης, γύρισε το διακόπτη λέγοντας τη φράση "Δεύτε λάβετε φως". Όταν ιδρύθηκε η ΔΕΗ τον Αύγουστο του 1950 εθνικοποιήθηκε η παραγωγή και η διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Στη Χίο η Δ.Ε.Η εξαγόρασε την Ηλεκτρική στις 10 Δεκεμβρίου 1961, με ποσό εξαγοράς 16.090.000 δρχ. Πωλητές ήταν ο Ι.Μ Κιτριλάκης (επιχειρηματίας)  και ο Θ.Ν Ζαφειράκης (εισοδηματίας, πρόεδρος του Δ.Σ.). Η επιχείρηση την εποχή της εξαγοράς διέθετε 5.088 μονοφάσικες και διφασικές παροχές, 907 τριφασικές και 21 υπόγειες. Τα περισσότερα χωριά συνδέθηκαν με το εθνικό δίκτυο Χίου την περίοδο 1965-1968. Επειδή ο χώρος του εργοστασίου στα Ταμπάκικα δεν επαρκούσε, νοικιάστηκε οικόπεδο έναντι του εργοστασίου όπου τοποθετήθηκαν (προσωρινά) νέες μηχανές. Επειδή η κατάσταση αυτή δεν μπορούσε να συνεχιστεί λόγω διαμαρτυριών των περιοίκων, επιλέχτηκε παραθαλάσσιος χώρος στην περιοχή Λευκωνιά Θυμιανών.  Το νέο εργοστάσιο άρχισε να χτίζεται το 1967. Όταν ξεκίνησε τη λειτουργία του είχε εγακτεστημένη ισχύ μόλις 6MW. Το 1972 έγινε αύξηση της ισχύς με νέες κτιριακές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις 14 MW. Αργότερα (εντός της δεκαετίας του 70) το κτίριο της ηλεκτρικής ανατινάχτηκε από το Δήμο Χίου. Σήμερα σώζεται ένα μικρό τμήμα του κτιρίου.

 

SOURCES

Μικρές ιστορίες από τα χρόνια του εξηλεκτρισμού της Χίου

Τετράδια μνήμης , συλλογή γεγονότων και άρθρων από τον τοπικό τύπο της εποχής (επιμ. Γιάννη Μακριδάκη) τεύχη των ετών: 1914, 1919, 1921, 1922, 1923, 1925, 1926, 1927, 1929, 1930, 1937.

Σαμίου Δήμητρα, Η εξαγορά των ηλεκτρικών επιχειρήσεων από τη Δ.Ε.Η. 

Περιοδικό "ΕΡΓΑ" 1927 τεύχος 43

Μελαχροινούδη Δημήτρη, "Η Καλλιμασιά της Χίου".

Μιχαηλίδη Ανδρέα, Ψώρα Στυλιανού, Τσακίρη Αιμιλία "Οι Καρυές της Χίου".  

Σταφυλέρα Στυλιανού, Θυμιανά το χωριό μου 

 

VIDEO

PHOTOS

REPORT

Αν χρησιμοποιήσετε πληροφορίες και στοιχεία που περιέχονται στις ιστοσελίδες vidarchives.gr, vidaomada.gr, vida-omada.blogspot.com και στο συνοδευτικό χάρτη παρακαλούμε πολύ να χρησιμοποιήσετε τις ακόλουθες αναφορές:

ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr).

ΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ
Στυλιανός Παντελής, ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΙΟΥ (Α.Η.Ε.Χ), στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2019_07_1384).

Στείλτε μας σχόλια / παρατηρήσεις

{{ errors[0] }}

{{ errors[0] }}

{{ errors[0] }}
Σε ευχαριστούμε πολύ, το σχόλιό σας έχει καταχωρηθεί με επιτυχία!
Xρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία του site και την καλύτερη εμπειρία χρήσης