Ο νερόμυλος των Barozzi στο Φιλώτι της Νάξου. Σήμερα, στην είσοδο του χωριού Φιλώτι, σε ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μέρη, τόπος συγκέντρωσης ντόπιων και ξένων, βρίσκεται ένας μεγάλος πλάτανος. Το δέντρο αυτό έχει γίνει τοπόσημο μετά τη φύτευσή του εκεί το 1912. Επίσης, έχει επικρατήσει να λέγεται το σημείο αυτό «Γέφυρα», ονομασία που είχε από πολύ παλιά πριν φυτευτεί ο πλάτανος. Τώρα περνάει ο κεντρικός δρόμος αλλά τα νερά των χειμάρρων συνεχίζουν να ρέουν κάτω από αυτόν. Εκεί λοιπόν, σε τούτο το σημείο, λένε οι παλιοί, υπήρχε ο νερόμυλος του Μπαρότσι, φεουδάρχη του Φιλωτίου. Δεν υπάρχει ο νερόμυλος πλέον, αλλά είκοσι μέτρα πιο πάνω σώζεται η τεράστια στέρνα που υδροδοτούσε το μύλο. "Είναι τόσο μεγάλη που εκεί έπαιζαν, παλαιότερα, τα παιδιά μπάλα". Το εμβαδόν της στέρνας είναι περίπου 155 τμ. Κατάλοιπο του 17ου και 18ου αιώνα, ενός απέραντου περιβολιού, το «Παραδείσι» του Μπαρότσι, με πύργους, λιοτρίβια και αποθήκες, τρεχούμενα νερά, γεφυράκια, βρύσες, πηγές και δεξαμενές. Σήμερα σώζονται ελάχιστα από αυτά. Η υδροδότηση της στέρνας γινόταν από την πηγή του Καλάμου, 240μ περίπου ανατολικά. Στο στίγμα βρίσκεται η ασφαλής θέση που υπήρχε ο νερόμυλος. Τον έχουν επιβεβαιώσει οι παλιοί. (Εδώ η στέρνα: 37.052028, 25.498353).

Αντώνης Τζιώτης φιλόλογος, συνταξιούχος εκπαιδευτικός.