Η υδρογέφυρα του χειμάρρου Κωφού, κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια της Γενουατικής κατοχής της Χίου (1346-1566). Αποτελεί μέρος ενός σημαντικού κοινοφελούς εργού, ενός υδραγωγείου που μετέφερε τα πηγαία νερά των περιοχών Αγίου Γεωργίου Ρεστά (πιθανόν από το επώνυμο της Γενουατικής οικογενείας Restano), Αγίου Ιωάννου Τρυπατέ (Γενουατικό επώνυμο Di Pate-ri) και Χάλανδρα (Άγιος Δημήτριος) στο Κάστρο της πόλης της Χίου. Το υδραγωγείο αναφέρεται στα κείμενα των περιηγητών. Από αυτά συμπεραίνεται ότι πρέπει να λειτούργούσε τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα. Τελευταία αναφορά είναι του Pockocke που επισκεύτηκε τη Χίο πριν το 1739 (18ος αιώνας), χωρίς όμως να διευκρινίζει αν λειτουργούσε ή όχι. Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ο Βλαστός αναφέρει το 1840, ότι η γέφυρα του Κουφού "ήτο ημελημένη".
Η αρχή του τμήματος από Ρεστά προς τη Χώρα, άρχιζε από τη βόρεια πλευρά της ράχης, έφτανε στον υδροκρίτη και από τη νότια πλευρά κατέληγε στη τοξωτή υδρογέφυρα στο χείμαρρο Κουφό και από εκεί παρέκαμπτε από τη βόρεια και ανατολική πλευρά το ύψωμα του Λατομιού. Από το Λατόμι προς νότια δεν είναι δυνατόν να εντοπιστεί, η διαδρομή του γιατί οι περιοχές είναι αγροτικές ή οικοδομημένες, αν και πληροφορίες από ευρήματα συνθέτουν με κάποια αβεβαιότητα, τη διαδρομή του. Έπειτα θα περνούσε δυτικά των Ταμπάκικων και έφτανε περνώντας την τάφρο, στα τείχη του κάστρου και στο εσωτερικό του υδροδοτούσε τη βυζαντινή δεξαμενή "Κρύα Βρύση".
Ο αγωγός σύμφωνα με τα ελάχιστα τμήματα εκατέρωθεν της υδρογέφυρας, ήταν πήλινος, σωλήνας στα βόρεια και αγωγός τραπεζοειδούς διατομής καλυπτόμενος με πλάκες. Εκτός από την υδογέφυρα κατά τη διαδρομή του αγωγού είχαν εκτελεστεί μικρής κλίμακας τεχνικά έργα (ορύγματα) καθώς και τα ερείπια μικρής υδρογέφυρας στη βόρεια πλευρά του λόφου του Λατομιού. Το "γεφύρι του Κουφού" είναι λιθόκτιστη κατασκευή (λίθοι Θυμιανών) με έξι τόξα από τα οποία σώζονται ολόκληρα τα πέντε. Το σωζόμενο μήκος της υδρογέφυρας είναι 35 μέτρα και το μέγιστο ύψος της από την κοίτη του χειμάρρου 15,60 μέτρα. Τα τόξα είναι ελαφρώς οξυκόρυφα, έχουν παραπλήσιο άνοιγμα (3,65 το ακραίο έως 4,57μ. τα δυο κεντρικά) και μέγιστο ύψος από την κοίτη του χειμάρρου 12,30. Οι τρεις κεντρικοί πεσσοί είναι τετράγωνοι με πλευρά 2,78 μ. ενώ οι λοιποί είναι μικρότεροι. Επάνω από τους πεσσούς που φέρουν τα τόξα, παρεμβάλλονται μικρά αψιδωτά ανοίγματα για ελάφρυνση της κατασκευής. Το πλάτος της γέφυρας επάνω από τα τόξα σε ύψος 13,40 από την κοίτη περιορίζεται περίπου στα 60 εκ. Το τμήμα αυτό είναι φανερό από τον τρόπο και τα υλικά κατασκευής, ότι είναι ανακατασκευασμένο. Οι πεσσοί είναι εξωτερικά κατασκευασμένοι εξωτερικά με επιμελημένη λαξευτή λιθοδομή από θυμιανούσικη πέτρα , ενώ το εσωτερικό τους είναι μείγμα (μάλλον υδραυλικού) κονιάματος με ακατέργαστες πέτρες. Τα ανώτερα τμήματα πάνω από τους πεσσούς και τα εξωράχια των τόξων είναι κατασκευασμένα με ακατέργαστες πέτρες της περιοχής. Γενικά στην υδρογέφυρα διακρίνονται διάφορες ανακατασκευές.
Αν χρησιμοποιήσετε πληροφορίες και στοιχεία που περιέχονται στις ιστοσελίδες vidarchives.gr, vidaomada.gr, vida-omada.blogspot.com και στο συνοδευτικό χάρτη παρακαλούμε πολύ να χρησιμοποιήσετε τις ακόλουθες αναφορές:
ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr).
ΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ
Βαγγέλης Χαρίτος, ΥΔΡΟΓΕΦΥΡΑ ΧΕΙΜΑΡΡΟΥ ΚΩΦΟΥ (Η ΚΟΥΦΟΥ), στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ.,
Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2023_12_2829).
Στείλτε μας σχόλια / παρατηρήσεις