Ο φάρος Πασά Οινουσσών, βρίσκεται στην ομώνυμη νησίδα που αποτελεί την ανατολικότερη του συμπλέγματος. Ο φάρος κατασκευάστηκε από τη λεγόμενη “Γαλλική Εταιρεία των Οθωμανικών φάρων” (Administration générale des phares de l’empire ottoman) και πρωτολειτούργησε το 1864, με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Εντάχθηκε στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο το 1913, μετά τη λήξη δηλαδή των Βαλκανικών πολέμων (1912-13). Εξέπεμπε μια λευκή αναλαμπή ανά ένα λεπτό, ενώ η φωτοβολία του έφτανε τα 28 ναυτικά μίλια, χαρακτηρισμένος ως καταδιοπτρικός φάρος Δ τάξεως. Η λειτουργία του σταμάτησε στις 23-8-1916 επειδή είχε πάθει ζημιές από το τούρκικο ναυτικό. Επαναλειτούργησε το 1919. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός και στα πλαίσια ανασυγκρότησης του φαρικού δικτύου μετά την απελευθέρωση, επαναλειτούργησε το 1944 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Λέγεται ότι το φως του φαινόταν μέχρι την Κουντουρουδιά, ακρωτήριο του Καράπουρνου (Μ. Ασία). Το 1970 αντικαταστάθηκαν τα μηχανήματα πετρελαίου και λειτούργησε ως αυτόματος πυρσός ασετυλίνης, με χαρακτηριστικό δυο λευκές αναλαμπές ανά 30 δευτερόλεπτα και φωτοβολία 9 ναυτικά μίλια. Το 1995 έγινε η μετατροπή σε ηλιακό με χαρακτηριστικό δυο λευκές αναλαμπές ανά 20 δευτερόλεπτα και φωτοβολία 11 ναυτικά μίλια. Το κτίριο του φάρου που αποτελείται από την ισόγεια κατοικία των φαροφυλάκων και τον κυλινδρικό πύργο με τον κλωβό όπου βρίσκεται το φωτιστικό μηχάνημα, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού, 200 μέτρα από την ακτή. Ο κυλινδρικός πύργος βρίσκεται σε εστιακό ύψος 75 μέτρα και έχει ύψος 8,5 μέτρα. Είναι προσκολλημένος στο μέσον της βόρειας πλευράς της οικίας των φαροφυλάκων. Το φαρόσπιτο και ο πύργος, επισκευάστηκαν τη δεκαετία του 90, με τρόπο που δεν συνάδει στην αποκατάσταση μνημείων, με αποτέλεσμα ο φάρος να έχει χάσει την αυθεντική του μορφή (τα αλουμινένια παράθυρα). Μπροστά από την είσοδο -που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του κτιρίου- και σε επαφή με το φαρόσπιτο, έχει προστεθεί ένα κτίσμα, που πιθανόν να σχετίζεται με την επισκευή του 1944. Σήμερα το φαρόσπιτο αποτελείται από ένα χολ, έναν διάδρομο, τέσσερα δωμάτια μια κουζίνα και μια αποθήκη, ενώ υπάρχει υπόγεια δεξαμενή ομβρίων υδάτων. Το περιστροφικό μηχάνημα και το οπτικό του φάρου, βρίσκονται εκτεθειμένα στο Ναυτικό Μουσείο Οινουσσών και παραχωρήθηκε από την Υπηρεσία φάρων του Πολεμικού Ναυτικού το 2004. Σύμφωνα με το ΦΕΚ της 14ης Αυγούστου 1915, η επάνδρωση γινόταν από τρία άτομα, ένα προϊστάμενο Α' και δυο φαροφύλακες Β' τάξεως. Οι περισσότεροι φαροφύλακες προέρχονταν από τα Καρδάμυλα της Χίου και πήγαιναν στο νησί με τις εικογένειες τους. Έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Παπαδόπουλου Γιώργου, Παλαιοί πέτρινοι φάροι και φανοί στις Ελληνικές Θάλασσες Εκδόσεις Ωκεανίδα, Αθήνα 2015 Σκουλά Γιάννη, Φάροι φωτίζοντας τη νύχτα εκδόσεις Χριστάκη Αθήνα 2008 “Φάροι” Από τη σειρά “Οι θησαυροί της Ελλάδας” έκδοση: Εφημερίδα “Τα Νέα” Απρίλιος 2007 (Συλλογικό έργο) Ασκούνη Δήμητρα, Σχεδιασμός και κατασκευή φάρων στην Ελλάδα Πάτρα 2011 Ελληνικοί φάροι- Φάρος Πασάς Οινουσσών 7ο Γυμνάσιο Λάρισας, Φάροι Βορείου Αιγαίου Υπηρεσία φάρων, περιοχή 7- Βορειοανατολικό Αιγαίο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως 1915 Περί επάνδρωσης φάρων Απόφαση κήρυξης φάρου Πασά
Αχλιόπτα-Κουνή Ελένη, Το νησί της Παναγιάς, Ένα οδοιπορικό στο χώρο και το χρόνο Χίος, 2016.
Αν χρησιμοποιήσετε πληροφορίες και στοιχεία που περιέχονται στις ιστοσελίδες vidarchives.gr, vidaomada.gr, vida-omada.blogspot.com και στο συνοδευτικό χάρτη παρακαλούμε πολύ να χρησιμοποιήσετε τις ακόλουθες αναφορές:
ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr).
ΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ
Βαγγέλης Χαρίτος, ΦΑΡΟΣ ΠΑΣΑ ( Η ΣΠΑΛΜΑΤΟΡΙ) ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ, στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ.,
Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2020_06_1604).
Στείλτε μας σχόλια / παρατηρήσεις