ΤΥΠΟΣ

Εξοπλισμός

ΚΛΑΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Ηλεκτρισμός, φωταέριο, και υπηρεσίες ύδρευσης

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

1986-1989

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Δεν διασώζεται

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Δεν διασώζεται

ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΑΣ

Κωνσταντίνος Γκαράκης & Γεωργία Ορφανάκη

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Μήλου

ΠΕΡΙΟΧΗ

Κατσαρώνας

ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ

36.7106511, 24.4996004

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Γύρω από τη γεωθερμία έχουν δημιουργηθεί «αστικοί μύθοι» οι οποίοι διογκώθηκαν εξαιτίας λανθασμένων επιλογών και κινήσεων. Η ιστορία με το γεωθερμικό πεδίο της Μήλου είναι χαρακτηριστική. Μια από τις πιο σημαντικές περιοχές της Ελλάδας όσον αφορά τη γεωθερμική ενέργεια, απαντάται κατά μήκος του ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου, στο οποίο βρίσκεται η Μήλος. Στο νησιωτικό σύμπλεγμα Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου έχει εντοπιστεί το πρώτο γεωθερμικό πεδίο υψηλής θερμοκρασίας στη χώρα. Η ΔΕΗ υπήρξε πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της γεωθερμίας στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, αφού όταν ξεκίνησε τις έρευνες που οδήγησαν στην εγκατάσταση του πρώτου σταθμού παραγωγής στη Μήλο, μόνο λίγες χώρες είχαν παραγωγή ηλεκτρισμού από γεωθερμία (ΗΠΑ, Ιταλία, Ισλανδία, Νέα Ζηλανδία). Δυστυχώς, η απειρία στην χρήση αυτής της μορφής ενέργειας πριν από 40 περίπου χρόνια, οδήγησε σε λάθη που είχαν δυσανάλογα μεγάλη, αρνητική δημοσιότητα, σε σχέση με τις πραγματικές συνέπειες. Αυτό δημιούργησε τοπικές αντιδράσεις, που οφείλονταν στην έντονη οσμή υδρόθειου στην περιοχή εκμετάλλευσης. Κάτω από την πίεση των αντιδράσεων αυτών η προσπάθεια ανάπτυξης της γεωθερμίας στη Μήλο σταμάτησε το 1989. Η Μήλος είναι από τα πρώτα και πιο χαρακτηριστικά νησιά του ηφαιστειακού τόξου του Ν. Αιγαίου που προκάλεσε το γεωθερμικό ενδιαφέρον από το 1970. Η Μήλος βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιώτικου συμπλέγματος των Κυκλάδων, που γεωλογικά ανήκει στην Πελαγονική ζώνη. Η θέση της Μήλου, η τεκτονική του ελλαδικού χώρου και η παρουσία τριών λιθοσφαιρικών πλακών στην περιοχή του Αιγαιο-μεσογειακού χώρου δημιούργησαν ειδικές συνθήκες που εξηγούν την παρουσία του γεωθερμικού πεδίου του νησιού. Οι δραστηριότητες της ΔΕΗ στη Μήλο άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970, με σκοπό την αναζήτηση γεωθερμικών πεδίων. Η ΔΕΗ αρχικά συνεργάστηκε με το ΙΓΜΕ και με εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ. Πραγματοποιήθηκε τότε μια ευρείας κλίμακας επιφανειακή έρευνα σε διάφορες περιοχές του νησιού, που περιέλαβε δέκα γεωτρήσεις μέτρησης θερμοβαθμίδας, για τον εντοπισμό των πλέον κατάλληλων προς εκμετάλλευση περιοχών. Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών οδήγησαν το 1975 στην κατασκευή από τη ΔΕΗ δύο βαθιών γεωτρήσεων (ΜΑ1 και ΜΖ1), με τις οποίες πιστοποιήθηκε η ύπαρξη δύο σημαντικών γεωθερμικών πεδίων (1976 -315 C σε 1100m βάθος με μεγάλη παροχή ρευστού υψηλής ενθαλπίας που ήταν ανάμεικτος υγρός και κορεσμένος ατμός με πηγή τροφοδότησης την θάλασσα). Στη συνέχεια της έρευνας, κατασκευάστηκαν από τη ΔΕΗ το 1982 στη Μήλο ακόμη τρεις (3) παραγωγικές γεωθερμικές γεωτρήσεις βάθους από 1.000 – 1.500m. Από τη θέση των γεωτρήσεων αυτών σε δοκιμαστική παραγωγή, εκτιμήθηκε ότι το εκμεταλλεύσιμο γεωθερμοηλεκτρικό δυναμικό της Μήλου είναι της τάξεως των 120 MWe. Με βάση την εκτίμηση αυτή και τη μελέτη διασύνδεσης των Κυκλάδων με το Εθνικό Δίκτυο αποφασίστηκε να εγκατασταθεί μία πιλοτική γεωθερμοηλεκτρική μονάδα ισχύος 2 MW. Ακολούθως, η ΔΕΗ πραγματοποίησε προκαταρκτική γεωθερμική έρευνα στην Κίμωλο, κατασκευάζοντας 8 γεωτρήσεις θερμοβαθμίδας, σε βάθη ως 100 m. Αργότερα έγιαν και 2 γεωθερμικές γεωτρήσεις από το ΙΓΜΕ με σκοπό τη λειτουργία γεωθερμικού συστήματος αφαλάτωσης θαλασσινού νερού. Για όλες τις παραπάνω έρευνες, ερευνητικές γεωτρήσεις κλπ., προηγήθηκε σειρά πολλών ειδικών μελετών από μελετητικούς οίκους του εξωτερικού. Μετά από αυτά, χορηγήθηκε στη ΔΕΗ, με την Υπουργική Απόφαση ΥΕΦΠ/Φ. 29.10/7668/24.5.85, το δικαίωμα αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης του γεωθερμικού δυναμικού του νησιωτικού συμπλέγματος Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στα πλαίσια της ανωτέρω απόφασης έχει ολοκληρωθεί από τη ΔΕΗ σειρά ερευνητικών προγραμμάτων, έχουν κατασκευαστεί οκτώ ερευνητικές γεωτρήσεις θερμοβαθμίδας για την περιχάραξη του πεδίου και έχουν εκπονηθεί γεωλογικές, νεοτεκτονικές, υδρογεωλογικές, γεωχημικές γεωφυσικές, περιβαλλοντικές και άλλες μελέτες, με τις οποίες επιβεβαιώθηκαν οι ελπιδοφόρες περιοχές. Μετά από επίμονες πιέσεις του αρμόδιου υπουργού Ε. Κουλουμπή, άρχισαν να δρομολογούνται από την ΔΕΗ οι διαδικασίες για την εγκατάσταση μιας μονάδας ηλεκτροπαραγωγής, όπου παρατηρούνταν αδιαφορία και διάθεση για μετάθεση στο μέλλον. Η ΔΕΗ θα εγκαθιστούσε μια εμπορική ατμοηλεκτρική μονάδα συμβατικής τεχνολογίας για την αξιοποίηση των γεωθερμικών ρευστών. Η όλη προετοιμασία του διαγωνισμού και οι προδιαγραφές έγιναν ερασιτεχνικά και πρόχειρα, με σοβαρές παραλείψεις και λάθη. Η ισχύς της μονάδας που καθορίστηκε ξεπερνούσε τις συνθήκες ένταξης και λειτουργίας στο μικρό αυτόνομο ηλεκτρικό σύστημα της Μήλου με τις μονάδες ντίζελ. Δεν είχε προηγηθεί κάποια πιλοτική μονάδα σύμφωνα με την διεθνή πρακτική, ενώ δεν υπήρχαν και αξιόπιστα στοιχεία από μετρήσεις και χημικές αναλύσεις. Δεν είχαν προηγηθεί συνεχείς μετρήσεις των βασικών χαρακτηριστικών των ρευστών καθώς και τακτικές χημικές αναλύσεις μέχρι να σταθεροποιηθούν τα χαρακτηριστικά. Επιπλέον παραλείφθηκαν μελέτες χωροθέτησης της μονάδας και μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων [1]. Το 1984, ύστερα από σχετικό διαγωνισμό, υπογράφηκε μεταξύ της ΔΕΗ και της εταιρίας Mitsubishi Heavy Industries σύμβαση για την κατασκευή πρόδρομης μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 2 MWe, τύπου εκτόνωσης διφασικού ρευστού με συμπυκνωτή και πύργο ψύξης [1]. Η Ιαπωνική εταιρεία διαπίστωσε με έκπληξη διαφορετικά χαρακτηριστικά των ρευστών από αυτά που αναφέρονταν στην προκήρυξη με αποτέλεσμα να εμφανιστούν πολλά λειτουργικά προβλήματα [1]. Ο σχεδιασμός της μονάδας έγινε με βάση τις προκαταρκτικές αναλύσεις των γεωθερμικών ρευστών. Η κατασκευή της μονάδας περατώθηκε στις αρχές του 1986. Ο σχεδιασμός προέβλεπε τον διαχωρισμό του γεωθερμικού ρευστού σε κυκλωνικό διαχωριστή σε πίεση 8 bar. Ο κορεσμένος ατμός θα οδηγείτο στον ατμοστρόβιλο, ενώ η υγρή φάση θα επανεισάγετο στον ταμιευτήρα. Η μονάδα αυτή, που ετέθη σε λειτουργία στις 4/12/1986, (γεώτρηση Μ2 – πεδιάδα Ζεφυρίας) και αρχικά λειτούργησε κανονικά και κάλυψε εξ ολοκλήρου την ηλεκτρική κατανάλωση του νησιού. Η μονάδα αντιμετώπισε από την αρχή προβλήματα λόγω δημιουργίας επικαθίσεων στη βαλβίδα εκτόνωσης και στις κατάντη επιφανειακές εγκαταστάσεις Οι επικαθίσεις αποτελούνταν από θειούχα άλατα βαρέων μετάλλων και πυριτικές επικαθίσεις. Οι τελευταίες επικαθίσεις περιορίστηκαν σημαντικά με την αλλαγή των συνθηκών της εκτόνωσης του γεωθερμικού ρευστού, από τα 8 bar στα 25 bar. Για την επανεισαγωγή της υγρής φάσης (σε συνθήκες 220°C, 25 bar) χρησιμοποιήθηκε η γεώτρηση Μ1, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 1350 m από την παραγωγική γεώτρηση Μ2. Τα προβλήματα της μονάδας παραγωγής εστιάζονται στη δέσμευση του Η2S (υδροθείου) και στην αντιμετώπιση θειούχων και πυριτικών επικαθίσεων αλάτων, κυρίως στο δίκτυο απομάκρυνσης των γεωθερμικών ρευστών. Η μονάδα λειτούργησε για μικρά χρονικά διαστήματα μέχρι τις αρχές του 1989 (σύνολο λειτουργίας 9 μήνες), οπότε και σταμάτησε οριστικά ύστερα από τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων, εξαιτίας της οσμής των εκπομπών υδρόθειου στην περιοχή της Ζεφυρίας. Η έκλυση υδροθείου στην ατμόσφαιρα με την μονάδα κοντά στον οικισμό της Ζεφυρίας δημιούργησε αρνητικό κλίμα με τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των κατοίκων και στον τουρισμό του νησιού. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε συνδυασμό με την αδιαφορία της ΔΕΗ για την αντιμετώπισή τους προκάλεσαν την αντίδραση των κατοίκων. Σημειώνεται ότι στην αρχική σύμβαση δεν υπήρχε η προδιαγραφή της απομάκρυνσης των εκπομπών υδρόθειου, αν και αναφέρεται ότι συνηθιζόταν την εποχή εκείνη όταν επρόκειτο για πρόδρομες μονάδες [3]. Ενώ λοιπόν υπήρχε η τεχνολογία ώστε η μονάδα να μην προκαλεί όχληση, η ΔΕΗ επέλεξε να μην τη χρησιμοποιήσει με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να ζητήσουν και να πετύχουν το κλείσιμο της μονάδας το 1987. Όλα αυτά τα γεγονότα οδήγησαν το τότε ΥΒΕΤ να διατάξει τη διακοπή λειτουργίας της μονάδας το 1989, καθώς και κάθε άλλης δραστηριότητας σχετικής με τη γεωθερμία. Ακολούθως και μετά από μακροχρόνια παραμονή της Μονάδας εκτός λειτουργίας, στις 19/9/1993 συνέβη στη γεώτρηση Μ2 (όπου ήταν εγκατεστημένη η Μονάδα) θραύση της σωλήνωσης και ανεξέλεγκτη διαρροή γεωθερμικού ρευστού με εκτόνωση της συνολικής παραγωγής της γεώτρησης στην ατμόσφαιρα. Γίνεται διάρρηξη του τοιχώματος στη μία γεωθερμική γεώτρηση με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη εκτόξευση μεγάλων ποσοτήτων γεωθερμικού ρευστού, όπου εκτός των ενώσεων βαρέων μετάλλων και του υδρόθειου ανιχνεύθηκαν ενώσεις αρσενικού. Κατά το συμβάν αυτό καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος των εγκαταστάσεων. Η βλάβη αντιμετωπίστηκε στις 18.11.1993 με την τοποθέτηση πώματος από ειδικό τσιμέντο μέσα στη γεώτρηση. Η επέμβαση έμπειρου τεχνικού προσωπικού περιόρισε αρχικά τη διαρροή και στη συνεχεία τσιμέντωσε τη γεώτρηση σε βάθος 500 m. Στη συνέχεια τοποθετήθηκαν τέτοιου είδους πώματα και στις υπόλοιπες γεωτρήσεις (Μ1, Μ2, ΜΑ1, ΜΖ1) του γεωθερμικού πεδίου, ώστε να βρίσκονται σε συνθήκες ασφαλείας ανεξάρτητα από τον χρόνο που θα μεσολαβήσει μέχρι την αξιοποίησή τους. Μετά την πιο πάνω δυσάρεστη εξέλιξη και τις εντονότατες αντιδράσεις των κατοίκων της Μήλου, θεωρήθηκε ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα ήταν πολύ πρόωρο για να επανέλθει το θέμα της αξιοποίησης της γεωθερμίας στο νησί. Η ένταση που έζησε η Μήλος ήταν πρωτόγνωρη και τραυματική. Στο νησί υπάρχει ένα από τα καλύτερα γεωθερμικά πεδία στον κόσμο, το οποίο ωστόσο παραμένει ανεκμετάλλευτο εξαιτίας της ισχυρής τοπικής αντίδρασης. Στην περίπτωση της Μήλου, η αντίδραση δεν είναι αναιτιολόγητη: όπως επισημαίνουν στελέχη της ενεργειακής αγοράς που γνωρίζουν καλά την υπόθεση, «στη Μήλο ό,τι λάθος μπορούσε να γίνει από πλευράς ΔΕΗ, έγινε» με αποτέλεσμα να υπάρχει εναντίωση των κατοίκων στην εκμετάλλευση του πεδίου, εναντίωση που συνιστά παγκόσμια πρωτοτυπία, καθώς δεν έχει καταγραφεί πουθενά αλλού στον κόσμο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο που δημιουργήθηκε από τη συγκεκριμένη τακτική ήταν το αρνητικό κλίμα που δημιουργήθηκε απέναντι στη γεωθερμία. Έτσι σήμερα η παραγωγή ηλεκτρισμού από γεωθερμία είναι μηδενική, παρά το ότι η ΔΕΗ έχει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των τεσσάρων βεβαιωμένων μεγάλων γεωθερμικών πεδίων. Πρόκειται για τα χαρακτηρισμένα πεδία «υψηλής ενθαλπίας», δηλαδή τα πεδία με μεγάλο ενεργειακό περιεχόμενο, που βρίσκονται εκτός της Μήλου, στη Νίσυρο, της Λέσβο και τα Μέθανα. Είναι κρίμα μια ήπια και ανανεώσιμη μορφή ενέργειας όπως η γεωθερμία να έχει δυσφημιστεί τόσο πολύ και να μην μπορεί 40 χρόνια μετά να μην μπορεί να αναπτυχθεί στην Ελληνική επικράτεια. Σίγουρα για την επανέναρξη των έργων στη Μήλο και τη Νίσυρο απαιτείται η κοινωνική συναίνεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις γεωθερμικές μονάδες πραγματοποιείται ολική επανεισαγωγή των ρευστών και αερίων (100%), δεν υπάρχει καμία μόλυνση του περιβάλλοντος και δεν εκπέμπονται καυσαέρια και άλλοι αέριοι ρύποι.

BINTEO

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ

Αν χρησιμοποιήσετε πληροφορίες και στοιχεία που περιέχονται στις ιστοσελίδες vidarchives.gr, vidaomada.gr, vida-omada.blogspot.com και στο συνοδευτικό χάρτη παρακαλούμε πολύ να χρησιμοποιήσετε τις ακόλουθες αναφορές:

ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr).

ΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ
Κωνσταντίνος Γκαράκης & Γεωργία Ορφανάκη, O ΓΕΩΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΤΗΣ ΔΕΗ ΣΤΗ ΜΗΛΟ, στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2022_09_2302).

Στείλτε μας σχόλια / παρατηρήσεις

{{ errors[0] }}

{{ errors[0] }}

{{ errors[0] }}
Σε ευχαριστούμε πολύ, το σχόλιό σας έχει καταχωρηθεί με επιτυχία!
Xρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία του site και την καλύτερη εμπειρία χρήσης