ΤΥΠΟΣ

Συγκρότημα

ΚΛΑΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Παραγωγή δομικών υλικών από άργιλο (πλινθοκεραμοποιία, κεραμικά πλακίδια)

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

1925-1988

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Ερείπιο

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Σώζεται Μερικώς

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διατηρητέο

ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΑΣ

Στέλιος Παντελής Βαγγέλης Χαρίτος

ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ

Ηρακλής Φασουράκης

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Χίου

ΠΕΡΙΟΧΗ

Κεραμαρειά - Κεραμεία

ΠΟΛΗ

Θυμιανά

ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ

38.2962500, 26.1343056

ΠΑΡΟΧΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

ΒιΔΑ/VIdA

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Στην περιοχή νοτιοδυτικά του Μέγα Λιμνιώνα δίπλα στην θάλασσα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις των άλλοτε ακμαίων Κεραμείων της Χίου. Εργοστάσιο που παρήγαγε οπτόλινθους (ψημένα τούβλα) και κεράμους (κεραμίδια). Εργοστάσιο που έμεινε εν λειτουργία και με γραμμή παραγωγής για περισσότερα από 60 χρόνια.

Στην περιοχή από τις αρχές του 20 αιώνα υπήρχαν δύο υποτυπώδεις μονάδες παραγωγής συμπαγών τούβλων και κεράμων η μία του Κωνσταντίνου Γιαμού και η άλλη της οικογενείας Κλαδιά (Καρναβίτση). Στά 1921 η οικογένεια Μίχαλου έθεσε σε εφαρμογή το σχεδιασμό για την κατασκευή βιομηχανικής μονάδος παραγωγής πλίνθων και κεράμων, αφού εξαγόρασε ιδιοκτησίες, συνενώνοντας τες με τις δικές τους και αφού πρόσφερε στον Κωνσταντίνο Γιαμό 300 μετοχές ως αντάλλαγμα για την έκταση του και την προσφορά εργασίας, στον πρωτότοκο γιο του, Παναγιώτη. Ό χώρος προσφερόταν για αυτού του είδους την δραστηριότητα μιάς και το χώμα ήταν πολύ καλής ποιότητας, (σε αυτό συνηγορεί και η ονομασία της περιοχής "Κεραμαρειά", δηλαδή κεραμοποιεία) υπήρχε καθαρό νερό (από πηγάδια) στην περιοχή, η επιχείρηση ήταν παραθαλάσσια και η παραγωγή ήταν εύκολο να φορτωθεί σε πλοία και να διακινηθούν όπου δή, αφού το οδικό δίκτυο στην περιοχή ήταν ανύπαρκτο. Την ανέγερση του εργοστασίου ανέλαβε γερμανική εταιρεία με τα σχέδια να έχουν εκπονηθεί από τους μηχανικούς Dresden, Peretti και Funk. Το κόστος κατασκευής ξεπέρασε τις 500.000 λίρες Αγγλία. Ό χώρος ήταν αρχικά περί τα 40 στρέμματα, που με συνεχείς εξαγορές έφτασε το 110. Το εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί το καλοκαίρι του 1925, ενώ σε πλήρη λειτουργία το 1926. Την ίδια χρονιά κατασκευάστηκε ιδιωτική τηλεφωνική γραμμή από τα γραφεία της εταιρείας στην πόλη της Χίου μέχρι το εργοστάσιο. Το κτιριακό συγκρότημα αποτελούνταν από δυο διακριτούς χώρους: τους εργοστασιακόυς και τους χώρους διαμονής και βοηθητικών ως προς το εργοστάσιο. Στον πρώτο, το κτίριο του εργοστασίου αποτελούνταν από τρεις πτέρυγες με κάτοψη σε σχήμα Π. Οι πτέρυγες τριώροφες, κατασκευασμένες με σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα. Στο οριζόντιο τμήμα του Π στεγάζονταν στον όροφο τα τριβεία και οι μαλακτήρες, ενώ στο ισόγειο οι πρέσες για τα τούβλα και τις κεραμίδες. Μέσω μιας ράμπας, μια μηχανή ρυμουλκούσε με συρματόσχοινο τα γεμάτα βαγονέτα (τις γλασόρες) στον όροφο. Στο τμήμα αυτό, τα μεσοπατώματα ήταν ξύλινα, για να αντέχουν τους κραδασμούς από τη λειτουργία των μηχανημάτων. Στις κάθετες κεραίες του Π βρίσκονταν στο ισόγειο οι κάμινοι τύπου Hoffmann (κατασκευασμένοι από αγγλικά πυρότουβλα χωρητικότητας 600.000 τούβλων. Αρχικά λειτουργούσαν με λιθάνθρακα, εισαγόμενο από τον αποθηκευμένο στην Κέα, λιγνίτη από τα Νένητα της Χίου και αργότερα με πετρέλαιο) και στους ορόφους οι χώροι ξήρανσης. Στην "αυλή" που δημιουργούνταν ανάμεσα από τα σκέλη του Π, βρισκόταν το μηχανοστάσιο και το μηχανουργείο. Για τη μεταφορά των προϊόντων μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του εργοστασίου (πρέσες-ξηραντήρια-φούρνους) που βρίσκονταν σε διαφορετικούς χώρους, ορόφους και ήταν τεράστιοι σε έκταση, υπήρχε ένα μοναδικό ίσως στην Ελλάδα σύστημα, όπου σε μια ράγα ήταν αναρτημένα κρεμαστά ράφια. Μέσω μιας αλυσίδας και συστήματος τροχών και ιμάντα, έπαιρνε κίνηση από τον κεντρικό άξονα που λάμβανε κίνηση από την ατμομηχανή (με τον ίδιο τρόπο λειτουργούσαν και τα υπόλοιπα μηχανήματα) γύριζε ολόκληρο το εργοστάσιο και οι εργάτες ανάλογα με το πόστο φόρτωναν και ξεφόρτωναν τα τούβλα και τις κεραμίδες. Ο "μεταφορέας" όπως αποκαλούσαν το σύστημα οι εργάτες, είχε μήκος 800 μέτρων. Η συντήρηση του μεταφορέα ήταν η κύρια εργασία του μηχανουργείου του εργοστασίου.  Κοντά στο εργοστάσιο υπήρχαν διάφορες αποθήκες και τουαλέτες, χωριστά για άντρες και γυναίκες. Αργότερα προστέθηκαν και δυο χώροι ξήρανσης στα βορειοδυτικά και ανατολικά του εργοστασίου, το "30" (ισόγειο)  και το "37" (διώροφο) από τα έτη κατασκευής τους (1930 και 1937).   Τα κτίρια διαμονής και τα βοηθητικά κτίρια ήταν χτισμένα στην είσοδο του χώρου. Αυτά ήταν: Η οικία του διευθυντή (κατεδαφιστηκε το 1970 για τη μείωση των δημοτικών τελών) η οικία του αρχιμηχανικού, το τελωνοσταθμαρχείο-οικία τελωνοσταθμάρχη (λειτούργησε ως το 1957), τα γραφεία του εργοστασίου, η καντίνα που είχε παραχωρηθεί στον Δημήτρη Γιαμό (δευτερότοκο γιο του Κωνσταντίνου). Αργότερα, δεκαετία του 30, προστέθηκε η οικία του επιστάτη, ενώ μεταπολεμικά μια αποθήκη μετατράπηκε επίσης σε καντίνα. Τέλος, το 1965 κατασκευάστηκε ο ναΐσκος του Αγίου Νικολάου, προς τιμήν του πατέρα των ιδρυτών Νικολάου. Στην ακτή πλησίον της νοτιοδυτικής γωνίας του εγοστασίου βρισκόταν ο μόλος, ενώ σιδηροδρομικό δίκτυο τύπου Ντεκοβιλ διέσχιζε το χώρο από το εργοστάσιο και το μόλο μέχρι το χώρο εξαγωγής του χώματος, δυτικά του εργοστασίου. Η κινητήριος δύναμη του εργοστασίου, ήταν μια ατμομηχανή 250 ίππων, που μαζί με τον λέβητα της είχαν κατασκευαστεί στο εργοστάσιο "Robey & Co Ltd" της πόλης Lincoln της Αγγλίας το 1925, ενώ τα υπόλοιπα μηχανήματα ήταν γερμανικά της φίρμας "Nienburger Maschinenfabrik". Το 1926 αγοράστηκαν συμπληρωματικά μηχανήματα, πρέσες για την κατασκευή κεραμικών σωλήνων, κεραμικών τετράγωνων πλακών, μια εφεδρική πρέσα για τη νυχτερινή εργασία του εργοστασίου, μια πρέσα για τη δεύτερη πίεση των τούβλων, ένας πετρελαιοκινητήρας Diesel 38 HP για τη νυχτερινή εργασία του εργοστασίου, μια περιστροφική αντλία του ψυγείου της μεγάλης ατμομηχανής και διάφορα μηχανήματα για το χώρο λήψης του χώματος. Μεταπολεμικά έγιναν προσπάθειες εκσυγχρονισμού, χωρίς όμως πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ενδεικτικά: Διάνοιξη οδού από το ξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννη Στενακούσων μέχρι το εργοστάσιο, με έξοδα της επιχείρησης, μετατροπή του παλιού χωρου λήψης του χώματος σε υποτυπώδη λιμνοδεξαμενή, ηλεκτροδότηση από τη Δ.Ε.Η (1964), αλλαγή τρόπου μεταφοράς του χώματος στο εργοστάσιο γισ τα τούβλα με χρήση μηχανημάτων αντί του συστήματος Decauville και τη χειρονακτική εργασία (συνεχίστηκε για τις κεραμίδες), ανανέωση των κλιβάνων της ανατολικής πτέρυγας, αγορά μεταχειρισμένων πρεσσών από εργοστάσιο της Λάρισας, κατασκευή νέας μονάδας κλειστού τύπου για τις κεραμίδες.

Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελούνταν από τους: Κωνσταντίνο Μίχαλο, Ζαννή Μίχαλο, Λεωνίδα Μίχαλο, Περικλή Ρεδιάδη, Εμμανουήλ Μιχαληνό, Δευκαλίωνα Ρεδιάδη, Θεμιστοκλή Μαρίνο. Διευθυντές του εργοστασίου διατέλεσαν οι: Σπέντζας (1925-1935), Στλεφανος Φρυδάς-Έλληνας (1935- 1964) Αντώνιος Μπατής (1964-1973 και 1978-1981), Νικόλαος Μακρίδης (1973-1978) και Φραγκάκης (1981-1988). Αρχιμηχανικοί διατέλεσαν οι: Κωστάλας, Ρεζνίκωφ Πάβελ (Ρώσος που εξελληνίστηκε σε Ρεζνίκος Παύλος), Σκλαβούνος Αντώνιος, Μπατής Αντώνιος και Μακρίδης Κωνσταντίνος  Η παραγωγή κυμαινόταν περί τα 20.000 τούβλα ημερησίως και περί τις 36.000 κεραμίδια ημερησίως, επίσης απασχολούσε 350 (μόνιμο προσωπικό) που έφτανε μαζί με τους εποχικούς τα 500 άτομα. Με την τεχνολογική πρόοδο και τη φθίνουσα πορεία του εργοστασίου το προσωπικό μειωνόταν. Η πλειοψηφία των εργαζομένων ήταν άντρες, αφού η δουλειά ήταν σκληρή, ενώ δούλευαν και γυναίκες κυρίως στην αποκόλληση των κεραμίδων από τις πρέσες. Οι κλίβανοι δούλευαν όλο το 24ωρο με τρεις οχτάωρες βάρδιες, ενώ μια 8ωρη στις υπόλοιπες ειδικότητες. Οι μόνοι που δεν ήταν υπάληλοι, ήταν ο Γιαμός πουδιαχειριζόταν την καντίνα και ο τελωνοσταθμάρχης που ήταν δημόσιος υπάλληλος.  Το 1936 ιδρύθηκε το συνδικαλιστικό σωματείο των εργαζομένων "Σωματείο κεραμοποιών Χίου η Αγία Τριάδα" που υπήρξε μέχρι το κλείσιμο του εργοστασίου.  Οι αγορές που ικανοποιούσε το εργοστάσιο πλήν της Χίου ήταν η Σάμος, η Ικαρία, η Λέσβος, τα Δωδεκάνησα, η Καβάλα η Κύπρος κλπ

Το 1988 προτάθηκε από την τότε κυβέρνηση η παραχώρηση της διοίκησης στους εργαζόμενους. Αν και οι ιδιοκτήτες ήταν θετικοί, λανθασμένοι χειρισμοί οδήγησαν στην αποχώρηση τους από τις συνομιλίες. Το εργοστάσιο έκλεισε στις 10 Μαΐου 1988 οι 84 εργαζόμενοι απολύθηκαν και μέρος του μηχανολογικού εξοπλισμού πλην του μηχανοστασίου, πωλήθηκαν ως παλιοσίδερα. Από το 1974 ως το 1996 περίπου, υπήρχε στο χώρο στρατιωτικό φυλάκιο με αποτέλεσμα να συντηρούνται τα κτίρια των γραφείων και η οικία αρχιμηχανικού. Κατά καιρούς υπήρχαν διάφορα σενάρια για την ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδας, από την οικογένεια, από Γερμανούς επενδυτές. Τελικά το 2006 ο χώρος εξαγοράστηκε από εφοπλιστική οικογένεια και το 2015 εντάχθηκε στο νομο των "Fast Track" για να δημιουργηθεί ξενοδοχείο resort.  Ο χώρος (το 2022) παραμένει σε εγκατάλειψη. 

 

ΠΗΓΕΣ

  1. ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΧΙΟΥ Α.Ε. 
  2. Κεραμεία : Παραγωγική διαδικασία και περιγραφή του χώρου
  3. Τα "κοινά" των Κεραμείων
  4. Τα Κεραμεία είναι μόνο η αρχή
  5. Κεραμεία- το κλειστό πλινθοκεραμοποιείο
  6. Κεραμεία Χίου, παρελθόν και μέλλον
  7. ΜΑΝΕΛΗ ΣΕΒΑΣΤΗ, ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΟΥ 19ΟΥ – ΑΡΧΕΣ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ, ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΧΙΟΥ» , ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ , ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007
  8. Ενδιαφέρον αλλά παλιομοδίτικο
  9. Πλίνθοι και... Κεραμεία ατάκτως επενδεδυμένα
  10. Χατζηιωάννη Ιωάννη, Πανελλήνιον Λεύκωμα της Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921 τόμος Ζ Ναυτιλία-Βιομηχανία- Εμπόριο Αθήνα 1928
  11. Χαρίτου Ευάγγελου "Κεραμεία Χίου" περιοδικό "Πελινναίο" τεύχος 43. 
  12. "Τετράδια μνήμης Χίος 1925". "Τετράδια μνήμης Χίος 1926" επιμέλεια Γιάννη Μακριδάκη
  13. Μακριδάκη Γιάννη (επιμέλιεια) "Ξενάγηση στα Κεραμεία- Κεραμεία Χίου "Ελέφας" προφορική μαρτυρία Γιάννη Χαραλαμπάκη (εργάστηκε το 1936-1980) Περιοδικό "Πελινναίο" τεύχος 35. 

BINTEO

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ

Αν χρησιμοποιήσετε πληροφορίες και στοιχεία που περιέχονται στις ιστοσελίδες vidarchives.gr, vidaomada.gr, vida-omada.blogspot.com και στο συνοδευτικό χάρτη παρακαλούμε πολύ να χρησιμοποιήσετε τις ακόλουθες αναφορές:

ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr).

ΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ
Στέλιος Παντελής Βαγγέλης Χαρίτος, ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΧΙΟΥ Α.Ε., στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2018_10_90).

Στείλτε μας σχόλια / παρατηρήσεις

{{ errors[0] }}

{{ errors[0] }}

{{ errors[0] }}
Σε ευχαριστούμε πολύ, το σχόλιό σας έχει καταχωρηθεί με επιτυχία!
Xρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία του site και την καλύτερη εμπειρία χρήσης